Những tranh cãi hiện nay về các hoạt động quân sự tại mặt trận Rzhev-Sychyovka-Vyazma Mặt_trận_Rzhev-Sychyovka-Vyazma

Chiến sự tại Mặt trận Rzhev-Sychyovka-Vyazma được nhắc tới hết sức sơ sài và chung chung trong các tài liệu lịch sử Liên Xô. Nhiều thông tin về mặt trận này chỉ được hé lộ sau khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1991 - lúc mà các nhà sử học đã có thể tiếp cận được cái tài liệu "mật" của Liên Xô. Tuy nhiên ngày tháng diễn ra, tên gọi, kết quả, tầm quan trọng, thương vong của nhiều trận đánh trong mặt trận này vẫn chưa được xác định rõ ràng và chính xác và gây nhiều tranh cãi trong dư luận.

Trước hết là các tranh cãi về thương vong của quân đội Liên Xô trong chiến sự tại khu vực Rzhev-Sychyovka-Vyazma từ tháng 1 năm 1942 đến hết tháng 3 năm 1943. Bộ phim tài liệu của A. V. Pivovarov mang tựa đề "Rzhev. Trận đánh không được biết đến của Georgy Zhukov." (Ржев. Неизвестная битва Георгия Жукова) được trình chiếu ngày 23 tháng 2 năm 2009 trên kênh truyền hình NTV đã đưa ra con số 433.000 binh sĩ Hồng quân đã thiệt mạng trong các trận đánh tại khu vực. Bộ phim này đã gây ra phản ứng dữ dội trong một bộ phận dư luận Nga và có một số ý kiến yêu cầu phải bắt giam và khởi tố những nhà làm phim.[99]. Nhà báo Alina Makeyeva của báo "Sự thật Komsomon" trong bài viết trên báo này ngày 19 tháng 2 năm 2009 nhận định: "Con số mà các nhà sử học đưa ra là quá thấp. Phải có đến hơn một triệu binh sĩ và sĩ quan Liên Xô đã chết ! Rzhev và các thị trấn lân cận đã bị phá hủy hoàn toàn" nhưng không dẫn được tài liệu minh chứng. Không dừng lại ở con số 1 triệu, Elena Tokaryeva trong bài đăng trên tạo chí "Cây vĩ cầm" (Nga) số ra ngày 26 tháng 2 năm 2009 đã nhận định phải có trên 1 triệu Hồng quân đã thiệt mạng tại Rzhev. "Cuộc chạy đua của những con số thương vong tại Rzhev" vẫn không ngừng lại. Nhà nghiên cứu Svetlana Aleksandrovna Gerasimova thuộc Bảo tàng nhà nước tỉnh Tver trong luận án tiến sĩ có tên "Rzhev-Sychevka, cuộc tấn công đầu tiên vào năm 1942 dưới góc nhìn mới" của bà đã đưa ra con số được cho là chính xác: 1.325.823 Hồng quân đã thiệt mạng trong bốn chiến dịch tại khu vực này.[12] Tiếp đó, nhà báo thuộc phe "Áo vàng" Igor Elkov viết trên tờ báo "Tuần nước Nga" số 4857 ngày 26 tháng 2 năm 2009 lớn tiếng nhân định: "Các con số chính xác về thiệt hại của các bên vẫn còn trong vòng tranh cãi. Gần đây, có dư luận nói về 1,3 đến 1,5 triệu binh sĩ Liên Xô đã chết. Trong khi đó nó có thể lên đến con số: hơn 2 triệu".[100]

Đài tưởng niệm cuộc Chiến tranh vệ quốc vĩ đại trên cánh đồng Pamyaty, thành phố Sychyovka

Phê phán tất cả các quan điểm trên đây, Đại tá dự bị, tiến sĩ sử học A. V. Isayev bằng những chứng cứ rút từ tài liệu lưu trữ của Bộ Quốc phòng Nga cho rằng, những cái gọi là nghiên cứu của bà Svetlana Aleksandrovna Gerasimova là kiểu "nghiên cứu trên đôi giày cao gót" và nhận định của các nhà báo kể trên đều là các nhận định hùa theo làn sóng của dư luận những người không am hiểu khoa học lịch sử mang động cơ mị dân với khẩu hiệu "mọi thông tin phải được công khai cho người dân biết". Bằng những tài liệu cụ thể, có nguồn gốc rõ ràng, A. V. Isayev đã dẫn chứng quân số thương vong của các Phương diện quân Tây, Kalinin, Bryansk trong từng thời điểm, từng mặt trận, từng chiến dịch gồm có:[75]

  • Thiệt hại của Phương diện quân Tây trên hướng Rzhev từ tháng 1 đến tháng 4 năm 1942: 24.339 chết, 5223 mất tích, 105.021 bị thương. (Tài liệu gốc của Bộ Quốc phòng, Mã hiệu TsAMO RF, tủ số 208, ngăn số 2579, cặp số 16, tập số ll (các trang 71-99).
  • Thiệt hại của Phương diện quân Kalinin trên hướng Rzhev từ tháng 1 đến tháng 4 năm 1942: 123.380 chết và mất tích, 341.227 bị thương. (Tài liệu gốc của Bộ Quốc phòng, Mã hiệu TsAMO RF, tủ số 208, ngăn số 2579, cặp số 16, tập số ll (các trang 71-99).
  • Tổng thiệt hại của Phương diện quân Tây và Phương diện quân Kalinin từ tháng 1 đến tháng 4 năm 1942: 152.943 chết và mất tích trong tổng số 446.248 thương vong (nguồn như trên).
  • Tổng thiệt hại của các tập đoàn quân 29, 30 (Phương diện quân Kalinin), các tập đoàn quân 20, 31 (Phương diện quân Tây) trong tháng 8 năm 1942 gồm 223.967 người, trong đó chết và mất tích 57.698 người. (Tài liệu gốc của Bộ Quốc phòng, Mã hiệu TsAMO RF, tủ số 208, ngăn số 2579, cặp số 16, tập số ll (các trang 150-158)
  • Tổng thiệt hại của các tập đoàn quân 20, 29, 30, 31 (Phương diện quân Tây) và tập đoàn quân 39 (Phương diện quân Kalinin) trong tháng 9 năm 1942 gồm 21.221 chết trong tổng số 75.599 thương vong. (Tài liệu gốc của Bộ Quốc phòng, Mã hiệu TsAMO RF, tủ số 208, ngăn số 2579, cặp số 16, tập số ll (các trang 163-166).
  • Tổng thiệt hại của Phương diện quân Kalinin trong Chiến dịch Sao Hỏa gồm 33.346 chết, 3.620 người mất tích trong tổng số 100.723 thương vong (nguồn như trên).
  • Tổng thiệt hại của các tập đoàn quân 20, 30, 31 và Quân đoàn kỵ binh cận vệ 2 từ 21 đến 30 tháng 11 năm 1942 (giai đoạn 1 của "Sao Hỏa" gồm 7.893 người chết, 1.288 người mất tích trong tổng số 38.170 thương vong. (Tài liệu gốc của Bộ Quốc phòng, Mã hiệu TsAMO RF, tủ số 208, ngăn số 2579, cặp số 16, tập số ll, các trang 190-200).

A. V. Isayev cũng dẫn kết quả nghiên cứu của Thượng tướng G. F. Krivosheyev, đồng sự lớn tuổi của ông tại Viện Lịch sử quân sự Nga và chỉ ra sự thống nhất giữa nghiên cứu của ông với nghiên cứu của G. F. Krivosheyev.[101]

Cuối cùng, A. V. Isayev tổng kết chỉ có 392.554 người chết trong tổng số thương vong 1.160.787 người của quân đội Liên Xô trên toàn mặt trận Rzhev-Sychyovka-Vyazma từ tháng 1 năm 1942 đến tháng 3 năm 1943. Ông cũng phê phán bộ phim tài liệu của Aleksey Vladimirovich Pivovarov rằng cái gọi là bộ phim ấy đã cắt xén nhiều "khúc đuôi" quan trọng của các chiến dịch như cuộc thoát vây của nhóm quân còn lại của Tập đoàn quân 33, cuộc thoát vây của Quân đoàn kỵ binh cận vệ 1, cuộc thoát vây của hơn 17.000 người còn lại trong quân số của Tập đoàn quân 39 tại "Chiến dịch Seydlitz" và cuộc phá vây của Tập đoàn quân 41. Theo A. V. Isayev, nếu căn cứ vào bộ phim của Aleksey Vladimirovich Pivovarov và luận án tiến sĩ của Svetlana Aleksandrovna Gerasimova thì Bộ Quốc phòng Liên Xô (trước đây) và Bộ Quốc phòng Nga (hiện nay) phải "ghi tên một số người còn sống vào danh sách các liệt sĩ". Cho đến nay, chưa có bài báo hay tác phẩm nào ở Nga phản bác lại những luận cứ của A. V. Isayev.[102]

Tranh cãi tiếp theo là về vai trò và trách nhiệm của G. K. Zhukov trong thất bại của "Chiến dịch Sao Hỏa". Nhà sử học quân sự, đại tá David M. Glantz (Hoa Kỳ) cho rằng G. K. Zhukov phải chịu trách nhiệm về thất bại của Hồng quân Liên Xô trong Chiến dịch Sao Hỏa và ông gọi đây là thất bại lớn nhất của G. K. Zhukov trong Chiến tranh Xô-Đức. David Glantz nhận định: "Trường hợp "Sao Hỏa" cho thấy Zhukov xử lý không chắc chắn và thiếu chính xác và thực sự đưa đến một thảm họa. Và do đó, với một tham vọng quá lớn nhưng lại thực hiện vụng về, hoặc quá tốn kém". [103] Tuy nhiên, nhà sử học Antony Beevor, người đã từng quy kết G. K. Zhukov đã "thả rông" cho binh lính của mình "làm bậy" tại Berlin năm 1945 lại không đồng ý với nhận định của David M. Glantz. Theo A. Beevor, G. K. Zhukov có ít thời gian tạp trung chỉ đạo Chiến dịch Sao Hỏa vì ông đang bận chỉ đạo Chiến dịch Sao Thiên Vương tại mặt trận Stalingrad.[104]

Trong bài viết "Kỷ niệm lần thứ 70 các chiến dịch Pogorelov-Gorodishche và Rzhev-Sychevska (lần thứ hai) năm 1942" đăng trên trang web chính thức của Viện Lịch sử quân sự Nga, các tác giả Vladimir Chernov và Galina Yaroslavovna thuộc Bảo tàng Chiến tranh vệ quốc vĩ đại Trung ương Nga cũng chỉ ra rằng, các học giả Phương Tây đã quá chú tâm đến "thần tượng" G. K. Zhukov đến nỗi họ quên mất rằng ông đã được cho thôi chức Tư lệnh Phương diện quân Tây từ ngày 26 tháng 8 năm 1942 để nhận chức Phó Tổng tư lệnh tối cao và ngày 29 tháng 8, ông đã bay đi Stalingrad để chỉ đạo mặt trận hướng tây nam cùng với A. M. Vasilevsky thay cho S. M. Timoshenko bị Đại bản doanh triệu hồi.[105] Trước đó, từ ngày 1 tháng 2 năm 1942, Tổng tư lệnh tối cao chịu trách nhiệm chỉ đạo các Phương diện quân hướng Tây và ông vẫn chỉ đạo các phương diện quân này cho đến cuối cuộc chiến tranh Xô-Đức.[106] Xét theo lịch sử di chuyển và chỉ đạo của G. K. Zhukov đối với các phương diện quân, tập đoàn quân trong Chiến tranh Xô-Đức thì có thể thấy sự quy kết của David Glantz là không có cơ sở.[104]

Bằng vinh danh "Thành phố quân sự danh dự của Liên bang Nga" đối với thành phố Rzhev

Tranh cãi thư ba có liên quan đến việc phong tăng danh hiệu "Thành phố quân sự danh dự" đối với hai thành phố Rzhev và Vyazma. Những người phản đối việc phong tặng này cho rằng hai thành phố này đã bị quân đội Đức Quốc xã chiếm đóng và sau đó, người Nga phản công lấy lại. Tuy nhiên, theo những quy định tại "Luật liên bang ngày 09 tháng 5 năm 2006", số 68-FZ về "Danh hiệu danh dự của Liên bang Nga - Thành phố quân sự danh dự" và "Quy định về điều kiện và thủ tục cho việc phong tặng danh hiệu "Thành phố quân sự danh dự của Liên bang Nga", những thành phố dùng bị chiếm đóng hay không bị chiếm đóng nhưng dân cư, các đơn vị quân đội và viên chức chính quyền ở đó đã thể hiện lòng yêu nước, lòng can đảm, sự dũng cảm, chủ nghĩa anh hùng, có những đóng góp to lớn về người, vật chất, tinh thần cho cuộc Chiến tranh vệ quốc vĩ đại đều có thể được xét phong tặng danh hiệu "Thành phố quân sự danh dự". Trang web chính thức của Tổng thống Nga cũng như trang web của Bộ Quốc phhòng Nga đều nêu rõ chiến công của các thành phố này không chỉ thể hiện ở các chiến dịch đầu năm 1942 đến đầu năm 1943 mà còn trong các cuộc phòng thủ kiên cường trong chiến dịch phòng ngự Moskva cuối năm 1941.[107][108][109] Xét theo các quy định này, các thành phố Rzhev, Vyazma và nhiều thành phố khác tuy bị quân Đức chiếm đóng nhưng vẫn đủ các điều kiện để phong tặng danh hiệu "Thành phố quân sự danh dự của Liên bang Nga".

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Mặt_trận_Rzhev-Sychyovka-Vyazma http://www.historynet.com/film-spurs-russia-to-squ... http://rus-sky.com/history/library/w/ http://rus-sky.com/history/library/w/w06.htm#_Toc5... http://webteleradio.com/movies/archives/2651 http://ww2stats.com/cas_ger_okh_dec42.html http://ww2stats.com/cas_ger_okh_dec43.html http://www.youtube.com/watch?v=W_DG9Wm2H28&feature... http://www.youtube.com/watch?v=nE1F3C3gn_E&feature... http://dulag184.vyazma.info/ http://actualhistory.ru/isaev-rzhev2